Sprzedawco, z dniem 1 lipca wchodzi w życie nowelizacja ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535 z późn. zm.), która rozszerza mechanizm tzw. odwróconego VAT-u na kolejne produkty – w tym np. smartfony, tablety, komputery i konsole do gier.
Na początek krótki test – odpowiedz na pytania i sprawdź czy zmiany dotkną także Ciebie.
- Czy w poprzednim roku podatkowych Twoja wartość sprzedaży przekroczyła kwotę 150.000 zł?
- Czy Twoimi kontrahentami mogą być tzw. czynni podatnicy VAT-u? (zarejestrowani przez Naczelnika urzędu skarbowego zgodnie z procedurą opisaną w art. 96 ustawy o VAT)
- A może handlujesz smartfonami, laptopami, tabletami i konsolami do gier?
Jeśli na choć jedno z powyższych pytań odpowiedziałeś twierdząco, przeczytaj naszą analizę i dowiedz się jakie konsekwencje wiąża się z wprowadzanymi zmianami. Jeżeli zmiany Ciebie nie dotyczą, to i tak zachęcamy Cię do lektury – być może staniesz sięw pewnym momencie kupującym, a wtedy to na Tobie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku VAT.
W razie jakichkolwiek pytań, skontaktuj się z Nami. Jesteśmy do Twojej dyspozycji.
Odwrócony podatek VAT
W związku z coraz większym zainteresowaniem zmianami w podatku od towarów i usług (potocznie zwanego VAT-em) przygotowaliśmy dla naszych sprzedawców krótki przewodnik po tej nowelizacji. Nowelizacja ustawy o VAT ma na celu ograniczyć wyłudzenia i oszustwa podatkowe. Według szacunków fiskus w zeszłym roku mógł stracić nawet kilka, jeśli nawet nie kilkanaście miliardów złotych.
Nie wdając się w toczoną dyskusję o zasadności i wpływach tej nowelizacji dla budżetu państwa, zastanówmy się czy i co zmieni wchodząca w życie 1 lipca 2015 roku nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług. A w szczególności czy zmiany te dotkną konsumentów? I czy w związku z nowelizacją konieczne mogą być zmiany w regulaminie sklepu oraz w koszyku sklepu internetowego (w związku z koniecznościa właściwego wyliczenia wartości podatku)?
Na czym polega odwrócony podatek VAT
Najprościej ujmując, odwrócenie podatku VAT polega na tym, że jego wyliczenia oraz zapłaty dokonuje nabywca, a nie sprzedawca. Rozwiązanie takie ma na celu uszczelnić system podatku VAT oraz przeciwdziałać nadużyciom związanym z tym podatkiem.
Nowelizacja m.in. poszerza krąg towarów objętych mechanizmem odwróconego podatku VAT. Od 1 lipca 2015 roku do wykazu towarów, będącym załącznikiem nr 11 do tej ustawy, włączono np. pod pozycjami 28a-28c:
|
28a |
ex 26.20.11.0 |
Przenośne maszyny do automatycznego przetwarzania danych, o masie <= 10 kg, takie jak: laptopy i notebooki; komputery kieszonkowe (np. notesy komputerowe) i podobne – wyłącznie komputery przenośne, takie jak: tablety, notebooki, laptopy |
|
28b |
ex 26.30.22.0 |
Telefony dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych – wyłącznie telefony komórkowe, w tym smartfony |
|
28c |
ex 26.40.60.0 |
Konsole do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem – z wyłączeniem części i akcesoriów |
Kto jest podatnikiem podatku VAT w takim wypadku
Ustawa o podatku VAT jest ustawą bardzo nieprzyjemną w odbiorze, mimo tego postaramy się wszystko jasno wytłumaczyć. Dla tych jednak, którzy chcieliby bezpośrednio zapoznać się z wskazanymi przepisami odsyłam do ustawy o podatku od towarów i usług w brzmieniu od 1 lipca 2015 roku.
Zgodnie z art. 15 podatnikami tego podatku są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Przy czym ustawa o VAT wprowadza swoją definicję działalności gospodarczej. I tak zgodnie z nią działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Jak widać definicja ta jest bardzo szeroka. Co więcej, żeby było ciekawiej i co dotyka bezpośrednio poruszonego tematu, ustawa o VAT stwierdza (w art. 17 ust. 1 pkt 7), że podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, które nabywają towary wymienione w załączniku nr 11 do tej ustawy, z zastrzeżeniem ust. 1c, łącznie spełnione są następujące warunki:
- dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
- nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
- dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122.
Przeanalizujmy teraz te warunki:
Ad. 1) ustawodawca określa warunek dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, którego już omówiliśmy w poprzednim akapicie. Chyba że jego sprzedaż zastała zwolniona na podstawie art. 113 ust. 1 i 9. Prześledźmy wskazane zwolnienia.
Zgodnie art. 113 ust. 1. zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Ustęp 9 dotyczy zwolnienia od podatku sprzedaży dokonywanej przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5 (więc m.in. odpłatnej dostawy towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów), jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym kwoty 150.000 zł.
Warunek z punktu a jest wiec spełniony, gdy podatnikiem jest osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej oraz osoba fizyczne, wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, której:
- wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł
Przykład
Podatnik świadczący usługi korzysta ze zwolnienia podmiotowego od początku 2014 roku. Do 15 sierpnia 2014 uzyskał kwotę obrotu wynoszącą 144 230 zł.
Dnia 15 sierpnia tego roku wykonał usługę, za którą określił wynagrodzenie w wysokości 10 000 zł.
Spowoduje to przekroczenie limitu zwolnienia. Zgodnie z nowymi przepisami, opodatkowaniu będzie podlegało całe 10 000 zł (potraktowane jako kwota brutto), a nie tylko nadwyżka ponad 150 000 zł.[1]
W związku z powyższym w 2015 roku nie będzie objęty tym zwolnieniem.
- albo z uwagi na rozpoczęcie prowadzenia działalności podatkowych już w roku podatkowym (dodać należy że w Polsce rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym), relacja przewidywanej przez podatnika wartość sprzedaży nie przekroczyła proporcji okresu prowadzonej działalności gospodarczej w tym roku podatkowym do kwoty 150.000 zł.
W nauce prawa podatkowego wskazywano na problem z wyliczeniem tej proporcji – czy proporcję tę należy ustalać na podstawie liczby dni pozostałych do końca roku, czy też może na podstawie liczby miesięcy (co niemal zawsze skutkowało ustaleniem limitu wartości sprzedaży opodatkowanej na wyższym poziomie niż w przypadku odwołania się do liczby dni). W wyroku z dnia 3 lutego 2000 r. (SA/Bk 37/99, LEX nr 40569) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że skoro ustawa VAT „traktuje o wygaśnięciu zwolnienia z dniem przekroczenia kwoty dającej podstawę do korzystania ze zwolnienia i stanowi, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem przekroczenia wartości, to zasadnym jest stanowisko co do tego, że prawidłowym jest rozliczenie prowadzonej sprzedaży w stosunku dziennym, a nie miesięcznym”.
Stanowisko to należy uznać za słuszne (przeważa ono zresztą w orzecznictwie sądów administracyjnych). Jest również podtrzymywane w nowszym orzecznictwie sądowym (tak przykładowo WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 11 września 2008 r., I SA/Sz 200/08, LEX nr 491518).[2]
Przykład
Podatnik rozpoczyna działalność gospodarczą 15 sierpnia 2015 roku. 15 sierpnia jest 227 dniem tego roku, a do końca pozostaje 138 dni. Przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie może przekroczyć więc kwoty ok. 56 712 zł. Po przekroczeniu tej kwoty sprzedaż przestaje być zwolniona.
Ad. 2) Nabycie statusu czynnego podatnika VAT-u, związane jest z obowiązkiem dokonania jeszcze przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 ustawy, złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje wtedy takiego podatnika jako podatnika VAT czynnego (por. art. 96 ustawy).
WAŻNE! Obowiązek zweryfikowania czy nabywca jest czynnym podatnikiem VAT ciąży na sprzedawcy. W uzasadnieniu do nowelizacji czytamy, że weryfikację statusu nabywcy ułatwi wprowadzana baza on-line, za pomocą której będzie można potwierdzić status podatników zarejestrowanych jako podatników VAT czynnych. Jak ten rejestr będzie działał, to dopiero się okaże.
Serwis ten, zwany przez Ministerstwa Finansów Portalem Podatkowym dostępny jest pod adresem http://www.finanse.mf.gov.pl/web/wp/pp. Możliwość sprawdzenia podmiot VAT miała być możliwa od 1 maja 2015 roku, jednakże podany serwis odsyła na stronę Komisji Europejskiej. Mamy poważne wątpliwości czy jest to właśnie ta baza danych o której mowa w uzasadnieniu do nowelizacji.
Może do chwili jej uruchomienia sprzedawca powinien zamieścić na ścieżce zakupowej osobny checkbox z takim zapytaniem? Na pewno jest to jedno z rozwiązań, ale pytanie na ile znajdzie ono zastosowanie w praktyce.
Ad. 3) Zwolnienia przewidziane w tym punktach są tak specyficzne, że w zasadzie nie mają znaczenia dla sprzedawców internetowych, ponieważ zgodnie z art. 43. ust. 1. pkt 5 zwalnia się od VAT-u dostawę ludzkich organów i mleka kobiecego.
Na mocy art. 122 ustawy o VAT zwolniono dostawę, wewnątrzwspólnotowe nabycie i import złota inwestycyjnego, w tym również złota inwestycyjnego reprezentowanego przez certyfikaty na złoto asygnowane lub nieasygnowane, lub złota, którym prowadzony jest obrót na rachunkach złota, oraz w szczególności pożyczki w złocie i operacje typu swap w złocie, z którymi wiąże się prawo własności lub roszczenie w odniesieniu do złota inwestycyjnego, a także transakcje dotyczące złota inwestycyjnego związane z kontraktami typu futures i forward, powodujące przeniesienie prawa własności lub roszczenia w odniesieniu do złota inwestycyjnego.
Należy dodać, wspomniane wyżej zastrzeżenia z ust. 1c dotyczą stosowania przepisu z art. 17 ust. 1 pkt 7 do dostaw towarów wymienionych w poz. 28a-28c załącznika nr 11 do ustawy jeżeli łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary, bez kwoty podatku, przekracza kwotę 20 000 zł. W przypadku, gdy kwota ta wynosi mniej niż 20 000 zł nie będzie miał zastosowania mechanizm odwróconego VAT-u.
Co to znaczy jednolita gospodarczo transakcja
Powstaje kluczowe pytanie co to znaczy jednolita gospodarczo transakcja? Ustawodawca odpowiedział na to pytanie – za jednolitą gospodarczo transakcję, o której mowa w ust. 1c, uznaje się transakcję obejmującą umowę, w ramach której występuje jedna lub więcej dostaw towarów wymienionych w poz. 28a-28c załącznika nr 11 do ustawy, nawet jeżeli są one dokonane na podstawie odrębnych zamówień lub wystawianych jest więcej faktur dokumentujących poszczególne dostawy, a także takie transakcje których okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie towarami wymienionymi w poz. 28a-28c załącznika nr 11 do ustawy.
Niestety, nie jesteśmy w stanie wskazać okresu w którym odrębne dostawy i odrębne faktury uznane zostają za zawarte w ramach jednolitą transakcję handlową. Ustawodawca nie określił również czym są okoliczności lub warunki zwykle występujące w obrocie towarami. Prorokujemy, że określenie czy dostawa miała miejsce w ramach jednolitej gospodarczo transakcji, czy też nie, będzie niebawem przedmiotem sporów podatników z organami podatkowymi.
Trzeba podkreślić, iż niestety z uwagi na nowość tych przepisów nie doczekały się one jeszcze ani opracowania doktryny, ani wykładni Urzędów Skarbowych i sądów.
Faktura VAT z adnotacją odwrotne obciążenie
Sprzedawca wystawiając fakturę bez kwoty podatku, z jednoczesną adnotacją na niej, że jest to faktura z odwrotnym obciążeniem. (por. art. 106e ust. 1 pkt 18). Nabywca musi rozliczyć podatek VAT. Pamiętać należy że zapis ten ma charakter jedynie informacyjny i jeżeli wystąpią przesłanki zastosowania mechanizmu odwróconego podatku VAT, to nabywca, pomimo braku stosownej adnotacji na fakturze, będzie musiał dokonać obliczenia i zapłaty należnego podatku.
Co musi zrobić kupujący, gdy otrzyma taką fakturę VAT
Najlepiej udać się do swojej księgowej w celu wyliczenia podatku należnego. Jeżeli zdecydujesz się sam obliczyć należy VAT wypełnij formularz VAT-9M . Deklarację tę składa się do 25. dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT-em, czyli urzędem skarbowym w rejonie którego dokonano dostawy, sprzedaży towarów.
Czy nowelizacja dotyczy także konsumentów
Jak wyżej wykazano, czynnymi podatnikami VAT-u mogą być tylko osoby prawne, jednostki organizacyjne niemająca osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, a więc upraszczając przedsiębiorcy.
Choć ustawa nie definiuje pojęcia konsumenta, wydaje się, że mechanizm odwróconego podatku VAT nie będzie miał do nich zastosowania. Musimy jednak przypomnieć, że z uwagi na nowość tych przepisów nie doczekały się one jeszcze ani opracowania doktryny, ani wykładni Urzędów Skarbowych i sądów. Dlatego też nie możemy jeszcze jednoznacznie ocenić praktycznego zakresu działania tych przepisów.
W wywiadzie dla radiowej Jedynki doradca podatkowy Roman Namysłowski stwierdził, że w sytuacji, kiedy mamy sklep, który sprzedaje na rzecz osoby fizycznej, czyli konsumenta, to rozwiązanie nie ma zastosowania. Taka transakcja będzie opodatkowana na dotychczasowych zasadach, czyli sprzedawca będzie musiał doliczyć do ceny VAT, ten podatek odprowadzić do urzędu skarbowego, a konsument zapłaci cenę zawierającą podatek VAT, czyli kwotę brutto.[3]
Czy nowelizacja wymaga zmiany regulaminów oraz procedury składania zamówienia
Co prawda jak napisaliśmy wyżej nowelizacja nie powinna dotyczyć konsumentów, aczkolwiek nie oznacza, to że zmiany nie będą miały swoich skutków w regulaminach sklepów internetowych.
Należy wskazać, że możliwe zmiany będą dotyczyły jedynie sklepy sprzedające towary wskazane w załączniku numer 11. Po drugie muszą być spełnione pozostałe warunki wskazane powyżej, czyli kupującym powinien być czynny podatnik VAT oraz nie znajdzie zastosowanie żadne z wyłączeń wskazanych powyżej.
Jeżeli w naszym przypadku te wszystkie warunki zostaną spełnione, to możemy się zastanowić nad zmianą regulaminu polegającą chociażby na wskazaniu w jakiej sytuacji, to kupujący będzie obowiązany do zapłaty odwróconego podatku VAT, a nie Sprzedawca.
Idealnie byłoby w takim wypadku odpowiednio dostosować koszyk zakupowy, który odpowiednio obliczałby wysokość podatku, ale z uwagi na niedookreślony charakter jednolitej gospodarczo transakcji, jest to w tym momencie w zasadzie niemożliwe. Pozostaje więc sprzedawcę ręczne weryfikowanie tego typu sprzedaży pod kątem zastosowania instytucji odwróconego podatku VAT.
Podsumowanie
Nowelizacja ustawy ma uderzyć w nieuczciwych przedsiębiorców, którzy wyłudzają gigantyczne zwroty podatku VAT. Uczciwi sprzedawcy mogą spać spokojnie. Niestety, ustawodawca również ich obciążył dodatkowymi obowiązkami, takimi jak ustalanie (nie wiadomo jak na razie gdzie i jak) statusu czynnego podatnika VAT, a także możliwymi zmianami w regulaminach ich sklepów – jeżeli te zmiany będą ich dotyczyć. Czy nowelizacja spełni podkładane w nią przez fiskusa nadzieje, to się wkrótce okaże.
Aktualizacja 22 czerwca 2015 r.
Nowelizacja ustawy o VAT wzbudziła również zainteresowanie posłów, a dokładniej jednego z nich – posła Platformy Obywatelskiej Krzysztofa Brejzy, który skorzystał z prawa do składania interpelacji poselskich[4].
W skierowanej do ministra finansów interpelacji zapytał się o:
- czy Ministerstwo Finansów planuje w najbliższym czasie uruchomić bazę podatników VAT,
- i w jaki sposób sprzedawca powinien zweryfikować prawdziwość oświadczenia nabywcy?
W odpowiedzi z dnia 15 na pierwsze pytanie wskazano, że dostawca sprzętu elektronicznego będzie uprawniony do weryfikacji statusu nabywcy w bazie podatników VAT czynnych on-line, która aktualnie jest przygotowywana i będzie dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Ministerstwo podkreśliło, że sprzedawca może skorzystać z potwierdzenia statusu nabywcy na podstawie art. 93 ust. 13 ustawy o VAT (na wniosek zainteresowanego naczelnik urzędu skarbowego jest obowiązany potwierdzić, czy podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony. Zainteresowanym może być zarówno sam podatnik, jak i osoba trzecia mająca interes prawny w złożeniu wniosku).
Odpowiadając na drugie pytanie podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Jarosław Nenema stwierdził, że wykazujący się należytą starannością sprzedawca powinien podjąć działania w celu sprawdzenia, czy osoba fizyczna składająca zamówienie w imieniu podatnika jest do tego upoważniona i tym samym czy jej działanie może być rzeczywiście uznawane za równoznaczne z działaniem danego podatnika oraz zalecił analizę Krajowego Rejestru Sądowego oraz Centralnej Ewidencji i Informacji o działalności gospodarczej.
W tym piśmie wskazano również na art. 17 ust. 2a i 2b, które stanowią, że pod warunkiem, że zapłata należności z tytułu dostawy towarów nastąpiła z rachunku płatniczego nabywcy, w tym przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego, o ile umożliwiają one dokonującemu dostawy towarów identyfikację składającego zlecenie płatnicze, jeżeli dokonujący dostawy towarów wymienionych w poz. 28a-28c załącznika nr 11 do ustawy, dla której zgodnie z ust. 1 pkt 7 podatnikiem jest nabywca, podjął wszelkie niezbędne środki celem rzetelnego rozliczenia podatku od tej dostawy, nie ma on obowiązku rozliczenia podatku z tytułu tej dostawy, także w przypadku, gdy po jej dokonaniu ustalono, że wskutek działania podmiotu uczestniczącego w tej dostawie jako nabywca nie były spełnione przesłanki określone w ust. 1 pkt 7, o którym to działaniu dokonujący dostawy towarów przy zachowaniu należytej staranności nie wiedział lub nie mógł wiedzieć.
Wydaje się, że nie wystarczy jedynie oświadczenie nabywcy, że ten jest przedsiębiorcą. A szczególnie, gdy w imieniu podatnika do sprzedawcy zgłasza się osoba działająca w oparciu o pełnomocnictwo nie podlegające ujawnieniu we właściwych rejestrach, przykładowo działająca jako upoważniony do tego pracownik, wówczas w mojej ocenie istnieją podstawy do żądania przez dokonującego dostawy dokumentów potwierdzających takie uprawnienie.
Jeszcze raz należy podkreślić jest dochowanie tzw. należytej staranności.
Aktualizacja 3 lipca 2015 – Ministerstwo Finansów publikuje broszury informacyjne
Ministerstwo Finansów opublikowało broszury informacyjne dotyczące zmian w podatku VAT od 1 lipca. Zachęcamy do lektury:
- Zmiany wprowadzane w zakresie podatku od towarów i usług od 1 lipca 2015 r.
- Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT obowiązujące od 1 lipca 2015 r.
Aktualizacja 27 lipca 2015 – Możliwość sprawdzenia statusu VAT
Informujemy, że na stronie Ministerstwa Finansów udostępniona została baza danych on-line umożliwiająca sprawdzenie statusu VAT swojego kontrahenta – bezpośredni link https://pfr.mf.gov.pl/?link=VAT&;
[3] Odwrócony VAT od telefonów komórkowych, tabletów i laptopów. Prezydent podpisał ustawę, dostępne pod adresem: http://www.polskieradio.pl/42/1699/Artykul/1431150,Odwrocony-VAT-od-telefonow-komorkowych-tabletow-i-laptopow-Prezydent-podpisal-ustawe (dostęp: 18.06.2015)
[4] Interpelacja nr 32879 do ministra finansów w sprawie zasad rozliczenia podatku od towarów i usług na wyroby elektroniczne (29.05.2015 r.)
