Tak zwane „porównywarki” lub „wyszukiwarki”, czyli serwisy internetowe, których główną rolą jest najczęściej udostępnienie usługobiorcom możliwości łatwego wyszukania oraz porównania określonej kategorii produktów, firm czy stron internetowych, są powszechnie znane oraz popularne. W poniższym artykule przyjrzymy się im jednak pod kątem wymogów prawnych, jakie powinny spełniać zarówno te serwisy, jak i posiadany przez nich regulamin i polityka prywatności. O jakich elementach powinniśmy pamiętać, zakładając własną porównywarkę lub wyszukiwarkę?
Rola właściciela internetowej wyszukiwarki / porównywarki oraz jego odpowiedzialność
W regulaminie każdego serwisu należy uregulować kwestie odpowiedzialności jego właściciela, tak aby nie budziło to żadnych wątpliwości. Serwisy o charakterze porównywarki lub wyszukiwarki pozwalają usługobiorcom na pozyskanie informacji o szukanych przez nich kategoriach produktów, usług czy firmach. Najczęściej można dzięki nim porównać ceny danych usług czy towarów albo sprawdzić rankingi popularności. Z uwagi na to właściciel serwisu powinien zawrzeć odpowiednie postanowienia w samym regulaminie, które precyzowałyby jego rolę jako pośrednika, który nie odpowiada za prawdziwość informacji pochodzących z zewnętrznych stron internetowych oraz dostarczanych przez podmioty trzecie.
W regulaminie serwisu przyda się z pewnością zapis, że wszelkie informacje, które można w nim znaleźć o wyszukiwanych i porównywanych ze sobą produktach czy usługach mają wyłącznie charakter informacyjny oraz nie stanowią oferty w rozumieniu art. 66 § 1 Kodeksu cywilnego.
Tym samym ważne jest odróżnienie serwisu, zarówno w samym regulaminie, ale także poprzez informacje wyświetlane bezpośrednio na jego stronie, od sklepu internetowego. Serwis nie będzie umożliwiał zawarcia umowy sprzedaży żadnych z wyszukanych w nim produktów lub usług, wobec tego jego usługobiorcy powinni być tego świadomi.
Serwis będzie pozwalał jednak na zawarcie umów o świadczenie usług elektronicznych, których stroną – usługodawcą – będzie oczywiście najczęściej sam właściciel serwisu. Wynika to z możliwości wprowadzenia w serwisie niektórych usług elektronicznych, takich jak konto użytkownika, newsletter czy zaawansowane narzędzie do wyszukiwania i porównywania określonych kategorii produktów, usług lub firm.
Usługi elektroniczne dostępne w ramach internetowej wyszukiwarki / porównywarki
Jak już wspomnieliśmy, każdy serwis internetowy, w tym także wyszukiwarki oraz porównywarki, może oferować osobom go odwiedzającym określone usługi elektroniczne. Usługa elektroniczna to specyficzna funkcjonalność serwisu, która najczęściej wiąże się z jakimś stopniem interaktywności między usługobiorcą a serwisem. Do najpopularniejszych usług elektronicznych, które spotkać można w większości serwisów, zaliczyć należy wymienione wcześniej konto użytkownika czy newsletter. W przypadku serwisów o charakterze wyszukiwarki i porównywarki jednak najbardziej istotne dla ich roli będą usługi takie jak narzędzie do wyszukiwania, pozwalające na szukanie interesujących nas stron, produktów czy firm po określonych frazach, ale też często przy pomocy zaawansowanych opcji filtrowania, sortowania oraz porównywania wyników wyszukiwania według wybranych kryteriów.
Usługi te powinny być zrozumiale opisane w samym regulaminie serwisu. Każdą usługę elektroniczną, która występuje w serwisie, należy szczegółowo wyjaśnić usługobiorcom, zwłaszcza przebieg procesu korzystania z danej usługi, informacje o możliwości rezygnacji lub zgłoszenia reklamacji na jej działanie, oraz charakter danej usługi – czy jest odpłatna, czy też bezpłatna, czy jest to usługa jednorazowa, tak jak wyszukiwarka, czy też o charakterze ciągłym, jak np. konto lub newsletter. W razie występowania w serwisie funkcjonalności, które wymagają wniesienia opłaty – należy także wskazać to wyraźnie w samym regulaminie. Dotyczy to często konta użytkownika, które za opłatą może mieć dodatkowe funkcjonalności przewidziane dla konta premium. W takiej sytuacji należy w regulaminie zawrzeć przede wszystkim informacje o obowiązujących metodach i terminach płatności, a także terminie wykonania odpłatnych usług, aby nie tworzyć następnie niedomówień mogących prowadzić do konfliktów z usługobiorcami.
W przypadku usługobiorców będących konsumentami istnieje zawsze możliwość odstąpienia przez nich od umowy o świadczenie usług elektronicznych w ciągu 14 dni od chwili zawarcia umowy. Należy wtedy pamiętać, by przy zakupie takiej odpłatnej usługi zawrzeć odpowiedni checkbox ze zgodą konsumenta na rozpoczęcie wykonania usługi przed upływem terminu na odstąpienie od umowy. W przeciwnym razie usługodawca, który takiej wyraźnej zgody nie pozyskał, a rozpoczął świadczenie usługi od razu, będzie musiał zwrócić konsumentowi odstępującemu od umowy całkowitą uiszczoną kwotę.
W przypadku takich usług elektronicznych, które wymagają podania swoich danych osobowych w określonym celu, jak np. rejestracji konta czy dodania opinii lub komentarza o określonym produkcie, niezbędne będzie umieszczenie odpowiednich checkboxów, które osoba korzystająca z usługi obowiązana będzie zaznaczyć. Formularze wymagające podania danych osobowych w serwisie potrzebować będą oświadczenia o zapoznaniu się z polityką prywatności oraz zgodą na postanowienia regulaminu serwisu. Regulamin i polityka prywatności to ważne dokumenty dla firmy.
Obowiązkiem usługodawcy będzie także informowanie w regulaminie o ewentualnych zagrożeniach i niebezpieczeństwach, jakie wiązać się mogą z korzystaniem z usług elektronicznych w jego serwisie.
Pouczenia i zastrzeżenia prawne dedykowane dla internetowej wyszukiwarki / porównywarki
Regulamin każdego serwisu powinien zawierać liczne pouczenia co do treści, jakich nie wolno zamieszczać na jego łamach. Należy zaznaczyć, że wprowadzane przez usługobiorców dane, zwłaszcza te, które dotyczą dodawanej opinii, komentarza i oceny dla usług i produktów wyszukanych w serwisie, muszą być zgodne z rzeczywistością i niewprowadzające w błąd. Dobrze jest w tym miejscu upomnieć także usługobiorców, w ślad za obowiązkiem płynącym z przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną, że zabronione jest dostarczanie przez nich treści o charakterze bezprawnym czy mogących zakłócać prawidłowe działanie serwisu. Korzystanie z serwisu powinno odbywać się z poszanowaniem ogólnych przepisów prawa, a w szczególności dóbr osobistych osób trzecich, ochrony danych osobowych oraz praw własności intelektualnej.
Chociaż wydaje się to oczywiste, to właśnie na usługodawcy ciąży brzemię spełnienia tych obowiązków informacyjnych i pouczenia swoich usługobiorców co do wiążących ich norm.
Regulamin nie powinien również pomijać kwestii technicznych. Należy wskazać, jakie wymagania powinna spełniać osoba odwiedzająca serwis, aby korzystać z niego w sposób prawidłowy i w pełni funkcjonalny. Dotyczy to np. pożądanej rozdzielczości ekranu, posiadania odpowiednich wtyczek czy rodzaju i wersji przeglądarki internetowej.
Serwis internetowy będzie zawierać wiele treści i elementów graficznych, które stanowią czyjąś własność intelektualną. W wyszukiwarkach i porównywarkach będą to nie tylko różne materiały marketingowe, opisy produktów i usług należących do podmiotów trzecich, ale też różne zdjęcia, wzory czy znaki towarowe, które mogą wyświetlać się na stronie serwisu w ramach wyników wyszukiwania. W takiej sytuacji również należy o tym wspomnieć w regulaminie, aby uniknąć wszelkich wątpliwości co do charakteru tych treści, objęcia ich ochroną oraz zakazu ich rozpowszechniania i korzystania z nich poza serwisem internetowym.
W razie jakichkolwiek problemów czy pytań dotyczących serwisu usługobiorcy powinni mieć możliwość skontaktowania się z właścicielem strony. Dlatego nie bez znaczenia jest, aby regulamin, jak i odpowiednia zakładka kontaktowa zawierały w szczególności dane identyfikacyjne właściciela serwisu oraz dane kontaktowe takie jak adres poczty elektronicznej, numer telefonu czy adres do doręczeń pocztą tradycyjną.
Dane osobowe w internetowej wyszukiwarce / porównywarce
W końcu dochodzimy do ostatniej kwestii, którą należy uregulować, gdy sporządza się dokumenty dla każdego serwisu internetowego. W świetle rozporządzenia RODO przejrzystość w zakresie przetwarzania danych osobowych nabrała jeszcze większego znaczenia niż dawniej. Dlatego właśnie każdy serwis internetowy, nawet jeżeli nie udostępnia swoim użytkownikom wielu podstron czy formularzy, w których mogą podawać swoje dane osobowe, powinien posiadać dostosowaną politykę prywatności.
Polityka prywatności spełnia obowiązki informacyjne, jakie ciążą na administratorze danych osobowych, którym będzie w większości przypadków sam właściciel serwisu i usługodawca. Powinna ona precyzować, kto jest administratorem danych gromadzonych w ramach serwisu internetowego oraz jak nawiązać z nim kontakt. Jeżeli dana firma wyznaczyła inspektora ochrony danych osobowych, to również jego dane identyfikacyjne muszą znaleźć się w regulaminie.
Ponadto nie może zabraknąć informacji o sposobie przetwarzania danych osobowych usługobiorców. Każda polityka prywatności powinna precyzować:
- Cele, dla których gromadzi się dane osobowe w ramach strony;
- Podstawę prawną celu przetwarzania danych;
- Zakres danych, czyli jakiego typu dane są w określonym celu gromadzone;
- Okres przetwarzania, czyli przez jaki czas określone dane będą w tym celu przetwarzane.
Są to podstawowe informacje, na jakie należy zwrócić uwagę, tworząc politykę prywatności serwisu internetowego. Poza tym należy pouczyć osoby, których dane dotyczą, o ich prawach (w szczególności do sprostowania i zmiany danych, usunięcia danych, ograniczenia ich przetwarzania oraz sprzeciwu).
W polityce prywatności powinny się znaleźć informacje o wszelkich wykorzystywanych metodach analitycznych (takich jak narzędzie Google Analytics albo Facebook Pixel) oraz o profilowaniu i remarketingu, jeżeli są przez administratora w serwisie stosowane. Usługobiorcy powinni być świadomi, jakie narzędzia i dlaczego stosuje się do śledzenia ich aktywności w ramach serwisu internetowego.
Polityka prywatności jest również dobrym miejscem na spełnienie obowiązku informacyjnego dotyczącego plików cookies. W zasadzie każdy serwis internetowy z tego rodzaju plików korzysta, aby zapamiętywać preferencje użytkowników co do wyglądu serwisu, podawane przez nich dane (np. logowania do konta) czy ostatnio dodane produkty do koszyka (gdy serwis posiada funkcję sklepu). Jako że nie ma możliwości wyłączenia używania plików cookies domyślnie dla każdego użytkownika, serwis internetowy powinien informować osoby odwiedzające stronę, najlepiej poprzez widoczny komunikat na stronie głównej, o korzystaniu z plików cookies. Komunikat taki zawierać może odnośnik do polityki prywatności, w której z kolei zagadnienie zostanie omówione szerzej. Powinno znaleźć się tam pouczenie o możliwości ręcznego wyłączenia oraz usunięcia plików cookies przez każdego użytkownika z perspektywy jego przeglądarki internetowej.
Internetowe porównywarki i wyszukiwarki znajdą zwykle wiele odnośników do zewnętrznych stron i serwisów internetowych. Tym samym użytkownicy przenoszeni są często na strony, które posiadają odrębne zasady przetwarzania ich danych osobowych. W ramach polityki prywatności serwisu o charakterze porównywarki lub wyszukiwarki warto zatem zawrzeć odpowiednie pouczenie dla usługobiorców, by zawsze zapoznawali się z polityką prywatności strony, na którą przenoszeni są bezpośrednio z tego serwisu.
Regulamin i polityka prywatności porównywarki oraz wyszukiwarki internetowej – dlaczego warto zlecić to prawnikowi?
Regulamin serwisu internetowego powinien być zgodny z przepisami obowiązującego prawa, w szczególności z Kodeksem cywilnym oraz Ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną. W przypadku serwisu o charakterze wyszukiwarki i porównywarki, który najczęściej będzie dedykowany konsumentom, najważniejsze będzie jednak przestrzeganie obowiązków wynikających z Ustawy o prawach konsumenta. Polityka prywatności wiąże się natomiast z uwzględnieniem wielu wymogów, jakie nakłada na administratora danych osobowych rozporządzenie RODO.
Jak zatem widać, regulacje, które należy uwzględnić, rozsiane są często po wielu różnych aktach prawnych. Właściciel serwisu, nie znając dobrze prawa, może więc napotkać na swej drodze sporo przeszkód.
Chociaż kuszące jest skopiowanie jednego z dostępnych w sieci wzorów regulaminów, ich jakość zazwyczaj pozostawia wiele do życzenia, a poza tym nie ma pewności, że nie naruszamy wtedy czyichś praw własności intelektualnej. Dlatego lepiej nie ryzykować i zwrócić się z tym problemem do prawnika. Profesjonalny regulamin to coś więcej niż działalność zgodna z prawem – jego wysoki poziom merytoryczny oraz przejrzystość budują wiarygodność giełdy internetowej. Odpowiednio zredagowany przez prawnika regulamin zapewni pozytywny odbiór serwisu oraz będzie dobrze prezentować się na jego stronie.
