Pewnie jako sprzedawca zastanawiasz się jaki jest dobry sposób na uniknięcie reklamacji. Często bywa tak, że klient przed nabyciem jakiegoś towaru, chce go wcześniej wypróbować. Nie zawsze rzecz będącą przedmiotem oferty można przymierzyć, czy też sprawdzić na miejscu w salonie, czy w sklepie. W takich przypadkach możliwe jest zawarcie umowy sprzedaży z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego – zawarcie tzw. umowy sprzedaży na próbę.
Umowa sprzedaży a umowa sprzedaży na próbę
Zasadniczo umowa sprzedaży na próbę nie różni się niczym od zwyczajnej umowy sprzedaży. W obu przypadkach sprzedawca zobowiązuje się przenieść własność i wydać kupującemu określoną rzecz za ustaloną w umowie cenę. Różnica polega na tym, że w przypadku umowy sprzedaży na próbę, umowa ta zostaje zawarta pod warunkiem, że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry. Warunek ten może mieć charakter zawieszający (do definitywnego zawarcia umowy dochodzi po jego spełnieniu) lub rozwiązujący (umowa ulega rozwiązaniu w przypadku spełnienia się określonego w umowie warunku). Sposób na uniknięcie reklamacji,
Warunek zawieszający
W przypadku umów na próbę zasadą jest określanie w umowach warunku o charakterze zawieszającym. Wówczas w określonym przez strony lub przez sprzedawcę terminie klient ocenia nabywany produkt, a do definitywnego zawarcia umowy dochodzi dopiero, gdy klient w tym terminie uzna produkt za dobry, bądź jeżeli z upływem okresu próby, nie złoży on oświadczenia, że produkt mu nie odpowiada.
Przykład zapisu umownego: Sprzedawca sprzedaje Kupującemu Towar. Sprzedawca wydaje Kupującemu Towar na okres 7 dni na próbę. W razie uznania przez Kupującego w okresie próby Towaru za dobry, Towar przechodzi na własność Kupującego.
Warunek rozwiązujący
W literaturze przedmiotu wskazuje się, że dopuszczalne jest również zawarcie umowy na próbę pod warunkiem rozwiązującym. Wówczas do definitywnego zawarcia umowy dochodzi w chwili zawarcia umowy sprzedaży, a spełnienie się warunku powoduje automatyczne jej rozwiązanie.
Przykład zapisu umownego: Sprzedawca sprzedaje Kupującemu Towar. Sprzedawca wydaje Kupującemu Towar na okres 7 dni na próbę. Umowa ulega rozwiązaniu w przypadku złożenia przez Kupującego Sprzedawcy w okresie próby oświadczenia o uznaniu Towaru za nieodpowiadający jego wymaganiom.
Umowa sprzedaży na próbę a prawo odstąpienia od umowy
Konstruując umowę sprzedaży na próbę nie można zapominać o zapisach ustawy o prawach konsumenta. Zwrócić należy uwagę, że w przypadku zawarcia przez przedsiębiorcę z konsumentem umowy sprzedaży na próbę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, konsumentowi (co do zasady) przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od objęcia przez konsumenta sprzedawanej rzeczy w posiadanie. Uprawnienia tego nie można ograniczać ani wyłączać w umowie sprzedaży. W konsekwencji zapisy umowne zawsze winny zostać skorelowane ze wskazanymi regulacjami ustawowymi, a wyznaczony okres próby nie powinien w żadnym razie kolidować z ustawowym terminem na odstąpienia od zawartej umowy sprzedaży.
Rękojmia a umowa sprzedaży na próbę
Co do zasady przyjmuje się, że aprobata wyrażona przez kupującego w okresie próby jest bez znaczenia dla odpowiedzialności z tytułu rękojmi.
Celem zastrzeżenia zbadania rzeczy nie jest zapewnienie kupującemu możliwości sprawdzenia jej pod kątem ewentualnych wad. Aprobata rzeczy nie ma bowiem znaczenia dla odpowiedzialności z tytułu rękojmi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2010 r., V CSK 433/09)
Pamiętać jednakże należy, że sprzedawca może się uwolnić od odpowiedzialność z tytułu rękojmi wykazując, że kupujący wiedział o wadzie rzeczy sprzedanej w chwili zawarcia umowy. W tym kontekście nie bez znaczenia może być fakt ewentualnej aprobaty przez kupującego rzeczy sprzedanej na próbę. Wskazać bowiem należy, że w przypadku zastosowania w umowie sprzedaży na próbę warunku zawieszającego do definitywnego zawarcia umowy dochodzi dopiero w momencie ziszczenia się warunku (uznania przez kupującego nabytego towaru za dobry lub upływu okresu próby). W konsekwencji, przy określaniu zakresu odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi należy mieć na uwadze stan wiedzy kupującego o ewentualnej wadliwości towaru z chwili ziszczenia się wskazanego warunku (odpowiedzialność sprzedawcy nie obejmuje tych wad, o których kupujący wiedział w momencie ziszczenia się warunku – uznania rzeczy za dobrą).
Podkreślić w tym miejscu należy, że sprzedawca jest zobowiązany poinformować klienta o znanych mu wadach sprzedawanego towaru. Zatajenie przed kupującym informacji w tym zakresie uniemożliwia sprzedawcy uchylenia się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Podobnie, uchylenie się od odpowiedzialności nie będzie możliwe w sytuacji, gdy sprzedawca zapewnił kupującego, że określone wady nie istnieją.
Mając powyższe na uwadze, w przypadku uznania przez kupującego towaru wydanego na próbę za dobry, ewentualne uchylenie się przez sprzedawcę od odpowiedzialności z tytułu rękojmi będzie możliwe w sytuacji, gdy sprzedawca nie wiedział o wadliwości towaru, nie zapewniał klienta, że określone wady towaru nie istniały, a same wady były tego rodzaju, że nabywca mógł je potencjalnie stwierdzić w okresie próby.
Przykład: Sprzedawca sprzedaje na próbę towar fabrycznie pakowany, nigdy nie rozpakowywany, w oryginalnym opakowaniu producenta. Towar po rozpakowaniu przez klienta okazuje się mieć wyraźne zarysowania, a mimo to kupujący składa oświadczenie w trakcie okresu próby, że towar jest dobry i tym samym dochodzi do realizacji warunku zawieszającego i zawarcia w sposób definitywny umowy sprzedaży. W takiej sytuacji sprzedawca korzystając z domniemań faktycznych wynikających z uznania przez kupującego towaru za dobry, mimo istnienia wyraźnej wady fizycznej towaru, może podjąć próbę obrony przed zarzutami nabywcy powołując się na okoliczność, że kupujący o tej wadzie w momencie ziszczenia się warunku (uznania towaru za dobry) wiedział.
Podsumowanie
Sprzedaż na próbę może być korzystna nie tylko z punktu widzenia kupującego, ale również z perspektywy sprzedawcy. Wskazany rodzaj sprzedaży może bowiem nie tylko przyciągnąć potencjalnych kontrahentów, ale jednocześnie, wobec możliwości przetestowania towaru, ograniczyć ilość składanych reklamacji.
Pamiętać jednakże należy, że fakt uznania przez kupującego towaru w okresie próby za dobry, nie wyłącza całkowicie odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi (ewentualne wyłączenie rękojmi może potencjalnie dotyczyć jedynie wad, o których kupujący wiedział w chwili uznania towaru za dobry, a jednocześnie w sytuacji, gdy sprzedawca nie zataił wad, o których wiedział oraz nie zapewniał klienta, że te wady nie istnieją). Okres próby nie ma bowiem na celu umożliwienia kupującemu zbadania rzeczy pod względem jej ewentualnej wadliwości, lecz ma dać możliwość nabywcy sprawdzenia jej pod względem, subiektywnie rozumianej, przydatności.
